O patronie

Jakub z Gostynina urodził się około 1454 r. W semestrze zimowym roku 1472 został wpisany do „Metryki” Uniwersytetu Krakowskiego i rozpoczął studia na wydziale sztuk wyzwolonych. Był to podstawowy kierunek studiów dla wszystkich, którzy chcieli zdobyć wykształcenie medyczne, prawnicze bądź teologiczne. W „Metryce” zanotowano, że wniósł od razu opłatę w wysokości 8 groszy. Pierwszy etap studiów ukończył, uzyskując stopień bakałarza. Promocja na bakałarza wypadła w zimowe dni 1473 r., w rok po wpisaniu się Jakuba na uniwersytet. Stosunkowo szybko uzyskał więc stopień bakałarza, przeciętny czas studiowania wynosił wtedy dwa lata. Magistrem wydziału sztuk wyzwolonych został cztery lata później, w 1477 r.
Od tego roku rozpoczęła się kariera Jakuba jako profesora uniwersyteckiego. Do jego obowiązków należało prowadzenie wykładów, dysput, ćwiczeń na wydziale sztuk wyzwolonych. Każdy, kto zostawał wykładowcą na tym wydziale, stawał się mieszkańcem Kolegium Mniejszego Uniwersytetu. W kolegiach mieszkali nie tylko profesorowie i ich służba, ale i studenci profesora. Kolegiaci uiszczali opłaty za mieszkanie i wyżywienie. Jakub, jako mieszkaniec Kolegium Mniejszego, piastował katedry retoryki i poezji. Jego pobyt w Kolegium Mniejszym trwał od roku 1477 do 1490.
Jesienią 1490 r. i później raz jeszcze w 1496 r. Jakub z Gostynina piastował urząd dziekana wydziału sztuk wyzwolonych. Do jego obowiązków należało wtedy zwoływanie i przewodniczenie zgromadzeniom wydziałowym, informowanie rektora o tym, którzy profesorowie zaniedbują swe obowiązki. W obecności dziekana odbywały się dysputy i egzaminy. Jakub, pełniąc funkcję dziekana, miał obowiązek wykładania Fizyki Arystotelesa. Komentarz do tego dzieła znajduje się w rękopisie 505 Biblioteki Jagiellońskiej. Tekst został napisany ręką Jakuba, należy więc przypuszczać, że jest to jego tekst autorski. W tym komentarzu występuje z oryginalnym ujęciem i podziałem filozofii przyrody. Do dyscypliny tej zalicza nie tylko filozofię przyrody właściwą, czyli fizykę, ale i matematykę oraz metafizykę.
W semestrze jesiennym 1491 r. Jakub pojawia się po raz pierwszy w dokumentach uniwersyteckich jako mieszkaniec Kolegium Większego (Colegium Maius). Żeby być przyjętym do grona mieszkańców Kolegium Większego, należało przedstawić rozprawę, najczęściej z dziedziny metafizyki. Nad tą rozprawą odbywała się uroczysta debata, którą kończyła uczta. Po wniesieniu stosownych opłat i złożeniu przysięgi, że kandydat przestrzegał będzie regulaminu, nadawano mu tytuł „kolegi” lub „kolegiata” i przyjmowano do grona Kolegium Większego.

Jakub z Gostynina, jako członek Kolegium Większego, nadal prowadził wykłady na wydziale sztuk wyzwolonych. Przedmiotem jego wykładów były teraz dzieła z zakresu filozofii przyrody i logiki. W tym czasie rozpoczął też studia teologiczne, ale wykłady na wydziale sztuk wyzwolonych prowadził jeszcze do 1496 r. Tytuł bakałarza teologii otrzymał 29 VIII 1494 r. Trudna do ustalenia jest jednak data otrzymania tytułu magistra, gdyż nie zanotowano jej w żadnym dostępnym obecnie dokumencie uniwersyteckim. Widomo natomiast, że w 1500 r. występuje już jako profesor teologii.
Dwukrotnie wybrano Jakuba z Gostynina rektorem: na semestr jesienno-zimowy 1503 r. i wiosenno-letni 1504 r. Funkcja rektora była wyrazem zaufania i poważania, jakim musiał się cieszyć każdorazowy kandydat na to stanowisko. Po upływie dwóch kadencji rektorskich, w 1504 r. Jakub z Gostynina został wicekanclerzem Uniwersytetu. Do jego zadań należało udzielanie prawa do nauczania na poszczególnych wydziałach, obecność na egzaminach, promocjach. Funkcję tę Jakub sprawował do śmierci, która nastąpiła 16 II 1506 r., w pięć dni po ataku apopleksji.
Jakub z Gostynina był jednym z tych profesorów Uniwersytetu Krakowskiego, który spędził na w nim ponad 30 lat, ucząc się, nauczając i osiągając kolejne stopnie kariery uniwersyteckiej. Efektem jego pracy jest kilka dzieł zachowanych w rękopisach, które po nim zostały i jedno dzieło ogłoszone drukiem w 1507 r., już po śmierci autora. Cieszył się na uniwersytecie miłością i szacunkiem. W dokumentach uniwersyteckich zanotowano, że 11 II 1506 r. uległ wylewowi oraz że na drugi dzień, w obecności innych profesorów, przekazał swoje uprawnienia i insygnia. Zanotowano również, że po śmierci, dla uczczenia jego pamięci, wykonawcy testamentu ofiarowali społeczności domu, w którym mieszkał, czarę wielkiej wartości. W ten sposób chciano zachować pamięć po człowieku, który należał niewątpliwie do najważniejszych postaci w gronie profesorów Uniwersytetu Krakowskiego 2. połowy XV w.

Tekst opracowano na podstawie referatu wygłoszonego 18 maja 2006 r. przez dr Lucynę Nowak
z okazji uroczystości nadania imienia i jubileuszu 60-lecia Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Jakuba z Gostynina